‘Heel bizar,’ zegt de een. ‘Ze hadden me over 80 jaar nog kunnen vragen,’ zegt de ander
Billy Elliots UK & Ireland Tour: niet alleen de overalls zijn nu oranje!
In april 2016 sloot Billy Elliot the Musical na iets langer dan 11 jaar zijn deuren op het Londense Westend. Een paar maanden eerder begon de tourversie aan een ‘ereronde’ langs verschillende Britse en Ierse steden. Langzaam aan komt ook deze tourversie tot een einde. In Engeland rest nog een aantal weken in Milton Keynes, daarna wordt de tour afgesloten in het Duitse Hamburg.
MusicalNieuws zag de tourversie eind 2016 al in Bristol en constateerde dat de show nog recht overeind staat. Zoals de voorstelling nu wordt gespeeld komt hij grotendeels overeen met de manier waarop hij in Nederland was te zien, dus inclusief “The Riot” aan het eind van de eerste akte en een andere setting dan in Londen aan het eind van “He Could Be A Star”.
Daarnaast heeft de tourversie een iets kleinere cast (één man minder), wordt “small boy” door het kleinste balletmeisje gespeeld en spelen de Billys en Michaels afwisselend ook de rol van “tall boy”. Ook de ontbijtscene is net iets anders, net als het begin van de tweede akte. En zo zijn er nog een paar kleine details die anders zijn.
Met de speelperiode in het Empire Theatre in Liverpool die dit weekend werd afgesloten heeft de cast een oranje tintje gekregen. Twee acteurs die de musical ook in het Circustheater in Scheveningen speelden zijn aan de cast toegevoegd: Milan van Weelden, die de rol van Big Davey weer op zich neemt en Leon de Graaf, die is aangetrokken als swing. Ook achter de schermen zal af en toe Nederlands worden gesproken, waar Jeroen Luiten zijn werk doet als resident choreographer. Voor MusicalNieuws was dit, én het naderende einde van de tour, reden om in het vliegtuig te stappen en de laatste voorstellingen in Liverpool bij te wonen. Drie keer konden we genieten van Milan op het toneel, helaas hoefde Leon niet meer in actie te komen, nadat hij bijna de gehele week wel mocht spelen.
Voorafgaand aan de zaterdag matinee hadden we een ontmoeting met Milan, tussen de shows door aten we een hapje met zowel Leon als Milan. Hoofdonderwerp was uiteraard Billy Elliot. Beiden kregen vorig jaar in de herfst een mailtje met de vraag of zij beschikbaar waren voor de Engelse tour en beiden zeiden volmondig ja. Daarna duurde het enkele maanden totdat zij te horen kregen dat ze konden komen. Leon kreeg het nog iets later te horen, omdat hij slechts voor een beperkte tijd beschikbaar was: hij had al getekend voor een zomerperiode bij het Oostenrijkse Bühne Baden. “Ik ben hier omdat iemand zijn vrouw ten huwelijk heeft gevraagd,’ vertelt hij. ‘En dat is leuk voor mij, maar ook voor hem omdat hij met verlof kon. Hij is getrouwd en volgens mij nog steeds op huwelijksreis. Hij komt volgende week terug en dan geef ik het stokje weer over.’
Ze hoefden beiden dus niet lang na te denken om ja te zeggen. ‘Het is super vleiend,’ zegt Milan, ‘maar ook praktisch. Omdat deze versie voor 95% hetzelfde is als de versie die wij in Nederland hebben gedaan. En alle andere castleden die er nu in Liverpool bij zijn gekomen hebben de show wel in Londen gedaan maar kennen “The Riot” helemaal niet. Dus het was kennelijk handig om mensen erbij te hebben de “The Riot” wel kenden.’
Leon vult aan over de moeilijkheidsgraad van “The Riot”: ‘Hier staan ook wat jongere mensen op het toneel dan in Londen. Phil [red. Snowden, die ook terug is en deel uitmaakte van de originele Engelse cast] kreeg bijna een hartaanval toen hij “The Riot” zag. Hij wist echt niet wat hem overkwam. Het luistert zo nauw. In Nederland hadden we nog een lift waar de kooi uit naar bovenkwam. Hier hebben ze twaalf seconden om de kooi in elkaar te zetten. Gaat daar iets mis dan heb je een show stop. Dat nummer heeft zo veel facetten die fout kunnen gaan dat ze wel zeker wilden weten of de mensen die nieuw zouden komen het wel aan zouden kunnen. Echt: als er eentje achterloopt dan valt de hele boel in elkaar. Complimenten aan de persoon die het in elkaar heeft gezet, maar….’
Voor beiden gold ook dat ze vrij snel hun rollen en tracks weer op konden pakken, ondanks het feit dat het al meer dan 16 maanden geleden is dat de laatste voorstelling in Scheveningen werd gespeeld. ‘De show zit nog zo vers in mijn geheugen,’ zegt Leon. ‘Omdat ik assistant dance captain was ken je de show sowieso beter omdat ik ook split tracks moest schrijven. Dus ik kwam heel goed voorbereid aan. Het enige dat ik echt moest leren was de taal.’ Lachend: ‘Dat was nog wel een dingetje. We hebben, voor het Geordie, coaching gehad en natuurlijk hebben onze collega’s ons ook kunnen helpen.’ Milan vult aan: ‘Ook ik heb me erg op de taal moet focussen en er zijn een paar kleine dingetjes in de regie veranderd. Maar in Nederland moesten we 14 weken repeteren vanwege al die kinderen en hebben we een jaar gespeeld.’
We vragen hoe ze het ervaren om Billy Elliot in Engeland te spelen. ‘Het is een heel verschil met hoe de zaal reageert,’ vertelt Leon. ‘Je ziet hier dat het verhaal van de staking net zo belangrijk is als het verhaal van Billy. De mensen hebben hier veel meer een connectie met het verhaal. Het is ook heel tof om te zien dat als een productie al elf jaar loopt en je doet vervolgens een tour door je eigen land, je gewoon anderhalf jaar lang volle zalen hebt.’ ‘Billy Elliot leeft zo veel meer hier in Engeland,’ gaat Milan door. ‘Dat merk je aan het publiek, dat merk je aan hoe we het spelen. Nederlanders hebben niet zo veel met mijnwerkers. En dat leeft hier zo veel meer. Die haat, bijvoorbeeld, tegen Maggie Thatcher: dat is niet normaal. Wat het ook heeft gedaan voor een kwart miljoen mensen van dit land. Het is hier gebeurd en dat doet wat met de beleving van het publiek en met onze beleving. Het zit gewoon elke avond bomvol’
Beiden leren ook weer bij van het spelen met hun Engelse collega’s. ‘Hier is het bijna altijd “less is more”, ‘vertelt Milan. ‘In de tweede akte heb ik een uitbarsting, want tijdens een handgemeen wordt Billy geraakt en dan ga ik uit mijn dak. Waar ik in Nederland gewoon met handen kon werken werd er hier tegen me gezegd: “no hands, no gestures”. Het wordt hier zo klein gehouden omdat ze dan juist in je gezicht alle emotie willen zien. Daar heb ik veel van geleerd. Ik gebruik mijn lijf ook veel te veel. Zo ben ik niet eerder geregisseerd.’ Leon: ‘Ik heb nu 5 of 6 shows gezien, ook met de understudies van vader en Tony en ik vind dat ze iedere show hier heel fris benaderen. Ik vind ook, en dat ligt misschien ook wel aan de taal, dat het hier meer naturel is dan dat we het in Nederland deden.’
‘Weet je wat trouwens een apart dingetje is?’ zegt Milan dan. ‘We mogen niet met vibrato zingen.’ Leon vult aan: ‘Het moet namelijk nog steeds lijken alsof we het gewone volk zijn en geen klassiek geschoolde zangers. In Nederland hadden we echt nog wel dat we bij de opening wilden laten zien dat we een musical deden en hier mag dat dus niet. Dat is ook de note die we nog het vaakst krijgen bij Stars en Kings: “no vibrato please, no vibrato!” Dat voelde ook raar in het begin, ook omdat ik het idee heb dat het minder sterk klinkt.’ ‘Ik vind het vreselijk,’ zegt Milan. ‘Dat kleine tussenstukje dat ik doe na het gevecht tussen vader en zoon: [zingt] “We will always stand together..” Ik wil dan echt uithalen [zingt weer, Leon springt bij] maar dat mag dus niet….’. Beiden moeten lachen. ‘Vreselijk,’ zegt Milan dan, ‘maar het heeft ook wel wat. En het maakt je veelzijdiger.’
Zowel Leon als Milan genieten duidelijk van hun tijd bij Billy Elliot. Als swing wist Leon van tevoren dat hij niet veel zou gaan spelen, maar zijn doel – minstens één keer de Engelse versie spelen – heeft hij ruimschoots gehaald. Uiteindelijk werden dat er door blessures en collega’s die voor auditie een dag moesten overslaan, dus een stuk meer. Na het voortijdige einde van de musical in Scheveningen, dat toch erg onverwacht kwam, sluit hij hiermee de periode Billy Elliot met een goed gevoel af. Medio juni vertrekt hij naar Oostenrijk om mee te spelen in de musical Grand Hotel. Al eerder speelde hij in Oostenrijk – in Evita en Footloose – en bij Grand Hotel wordt hij herenigd met veel collega’s met wie hij eerder werkte. Ook Milan geniet voluit en kijkt voorzichtig naar toekomstige projecten in Engeland. Al ligt zijn hart (en liefde) in Nederland en zal dat altijd zijn uitvalsbasis blijven.
Voor we het weten is het al weer 7 uur en is er nog maar een half uur te gaan voor de laatste voorstelling in het bomvolle (2.000 stoelen) Empire Theatre. Milan snelt naar binnen om zijn oranje overall aan te trekken voor het begin van de eerste akte. Wij nemen afscheid van Leon en nemen onze plaats in het theater in.
Niet lang daarna gaat het licht uit en klinkt dat vertrouwde geluid. “Hello everybody and welcome to Billy Elliot!” En even later zien we een lange man met paardenstaart in het midden van het podium staan.
MusicalNieuws zag de tourversie eind 2016 al in Bristol en constateerde dat de show nog recht overeind staat. Zoals de voorstelling nu wordt gespeeld komt hij grotendeels overeen met de manier waarop hij in Nederland was te zien, dus inclusief “The Riot” aan het eind van de eerste akte en een andere setting dan in Londen aan het eind van “He Could Be A Star”.
Daarnaast heeft de tourversie een iets kleinere cast (één man minder), wordt “small boy” door het kleinste balletmeisje gespeeld en spelen de Billys en Michaels afwisselend ook de rol van “tall boy”. Ook de ontbijtscene is net iets anders, net als het begin van de tweede akte. En zo zijn er nog een paar kleine details die anders zijn.
Met de speelperiode in het Empire Theatre in Liverpool die dit weekend werd afgesloten heeft de cast een oranje tintje gekregen. Twee acteurs die de musical ook in het Circustheater in Scheveningen speelden zijn aan de cast toegevoegd: Milan van Weelden, die de rol van Big Davey weer op zich neemt en Leon de Graaf, die is aangetrokken als swing. Ook achter de schermen zal af en toe Nederlands worden gesproken, waar Jeroen Luiten zijn werk doet als resident choreographer. Voor MusicalNieuws was dit, én het naderende einde van de tour, reden om in het vliegtuig te stappen en de laatste voorstellingen in Liverpool bij te wonen. Drie keer konden we genieten van Milan op het toneel, helaas hoefde Leon niet meer in actie te komen, nadat hij bijna de gehele week wel mocht spelen.
Voorafgaand aan de zaterdag matinee hadden we een ontmoeting met Milan, tussen de shows door aten we een hapje met zowel Leon als Milan. Hoofdonderwerp was uiteraard Billy Elliot. Beiden kregen vorig jaar in de herfst een mailtje met de vraag of zij beschikbaar waren voor de Engelse tour en beiden zeiden volmondig ja. Daarna duurde het enkele maanden totdat zij te horen kregen dat ze konden komen. Leon kreeg het nog iets later te horen, omdat hij slechts voor een beperkte tijd beschikbaar was: hij had al getekend voor een zomerperiode bij het Oostenrijkse Bühne Baden. “Ik ben hier omdat iemand zijn vrouw ten huwelijk heeft gevraagd,’ vertelt hij. ‘En dat is leuk voor mij, maar ook voor hem omdat hij met verlof kon. Hij is getrouwd en volgens mij nog steeds op huwelijksreis. Hij komt volgende week terug en dan geef ik het stokje weer over.’
Ze hoefden beiden dus niet lang na te denken om ja te zeggen. ‘Het is super vleiend,’ zegt Milan, ‘maar ook praktisch. Omdat deze versie voor 95% hetzelfde is als de versie die wij in Nederland hebben gedaan. En alle andere castleden die er nu in Liverpool bij zijn gekomen hebben de show wel in Londen gedaan maar kennen “The Riot” helemaal niet. Dus het was kennelijk handig om mensen erbij te hebben de “The Riot” wel kenden.’
Leon vult aan over de moeilijkheidsgraad van “The Riot”: ‘Hier staan ook wat jongere mensen op het toneel dan in Londen. Phil [red. Snowden, die ook terug is en deel uitmaakte van de originele Engelse cast] kreeg bijna een hartaanval toen hij “The Riot” zag. Hij wist echt niet wat hem overkwam. Het luistert zo nauw. In Nederland hadden we nog een lift waar de kooi uit naar bovenkwam. Hier hebben ze twaalf seconden om de kooi in elkaar te zetten. Gaat daar iets mis dan heb je een show stop. Dat nummer heeft zo veel facetten die fout kunnen gaan dat ze wel zeker wilden weten of de mensen die nieuw zouden komen het wel aan zouden kunnen. Echt: als er eentje achterloopt dan valt de hele boel in elkaar. Complimenten aan de persoon die het in elkaar heeft gezet, maar….’
Voor beiden gold ook dat ze vrij snel hun rollen en tracks weer op konden pakken, ondanks het feit dat het al meer dan 16 maanden geleden is dat de laatste voorstelling in Scheveningen werd gespeeld. ‘De show zit nog zo vers in mijn geheugen,’ zegt Leon. ‘Omdat ik assistant dance captain was ken je de show sowieso beter omdat ik ook split tracks moest schrijven. Dus ik kwam heel goed voorbereid aan. Het enige dat ik echt moest leren was de taal.’ Lachend: ‘Dat was nog wel een dingetje. We hebben, voor het Geordie, coaching gehad en natuurlijk hebben onze collega’s ons ook kunnen helpen.’ Milan vult aan: ‘Ook ik heb me erg op de taal moet focussen en er zijn een paar kleine dingetjes in de regie veranderd. Maar in Nederland moesten we 14 weken repeteren vanwege al die kinderen en hebben we een jaar gespeeld.’
We vragen hoe ze het ervaren om Billy Elliot in Engeland te spelen. ‘Het is een heel verschil met hoe de zaal reageert,’ vertelt Leon. ‘Je ziet hier dat het verhaal van de staking net zo belangrijk is als het verhaal van Billy. De mensen hebben hier veel meer een connectie met het verhaal. Het is ook heel tof om te zien dat als een productie al elf jaar loopt en je doet vervolgens een tour door je eigen land, je gewoon anderhalf jaar lang volle zalen hebt.’ ‘Billy Elliot leeft zo veel meer hier in Engeland,’ gaat Milan door. ‘Dat merk je aan het publiek, dat merk je aan hoe we het spelen. Nederlanders hebben niet zo veel met mijnwerkers. En dat leeft hier zo veel meer. Die haat, bijvoorbeeld, tegen Maggie Thatcher: dat is niet normaal. Wat het ook heeft gedaan voor een kwart miljoen mensen van dit land. Het is hier gebeurd en dat doet wat met de beleving van het publiek en met onze beleving. Het zit gewoon elke avond bomvol’
Beiden leren ook weer bij van het spelen met hun Engelse collega’s. ‘Hier is het bijna altijd “less is more”, ‘vertelt Milan. ‘In de tweede akte heb ik een uitbarsting, want tijdens een handgemeen wordt Billy geraakt en dan ga ik uit mijn dak. Waar ik in Nederland gewoon met handen kon werken werd er hier tegen me gezegd: “no hands, no gestures”. Het wordt hier zo klein gehouden omdat ze dan juist in je gezicht alle emotie willen zien. Daar heb ik veel van geleerd. Ik gebruik mijn lijf ook veel te veel. Zo ben ik niet eerder geregisseerd.’ Leon: ‘Ik heb nu 5 of 6 shows gezien, ook met de understudies van vader en Tony en ik vind dat ze iedere show hier heel fris benaderen. Ik vind ook, en dat ligt misschien ook wel aan de taal, dat het hier meer naturel is dan dat we het in Nederland deden.’
‘Weet je wat trouwens een apart dingetje is?’ zegt Milan dan. ‘We mogen niet met vibrato zingen.’ Leon vult aan: ‘Het moet namelijk nog steeds lijken alsof we het gewone volk zijn en geen klassiek geschoolde zangers. In Nederland hadden we echt nog wel dat we bij de opening wilden laten zien dat we een musical deden en hier mag dat dus niet. Dat is ook de note die we nog het vaakst krijgen bij Stars en Kings: “no vibrato please, no vibrato!” Dat voelde ook raar in het begin, ook omdat ik het idee heb dat het minder sterk klinkt.’ ‘Ik vind het vreselijk,’ zegt Milan. ‘Dat kleine tussenstukje dat ik doe na het gevecht tussen vader en zoon: [zingt] “We will always stand together..” Ik wil dan echt uithalen [zingt weer, Leon springt bij] maar dat mag dus niet….’. Beiden moeten lachen. ‘Vreselijk,’ zegt Milan dan, ‘maar het heeft ook wel wat. En het maakt je veelzijdiger.’
Zowel Leon als Milan genieten duidelijk van hun tijd bij Billy Elliot. Als swing wist Leon van tevoren dat hij niet veel zou gaan spelen, maar zijn doel – minstens één keer de Engelse versie spelen – heeft hij ruimschoots gehaald. Uiteindelijk werden dat er door blessures en collega’s die voor auditie een dag moesten overslaan, dus een stuk meer. Na het voortijdige einde van de musical in Scheveningen, dat toch erg onverwacht kwam, sluit hij hiermee de periode Billy Elliot met een goed gevoel af. Medio juni vertrekt hij naar Oostenrijk om mee te spelen in de musical Grand Hotel. Al eerder speelde hij in Oostenrijk – in Evita en Footloose – en bij Grand Hotel wordt hij herenigd met veel collega’s met wie hij eerder werkte. Ook Milan geniet voluit en kijkt voorzichtig naar toekomstige projecten in Engeland. Al ligt zijn hart (en liefde) in Nederland en zal dat altijd zijn uitvalsbasis blijven.
Voor we het weten is het al weer 7 uur en is er nog maar een half uur te gaan voor de laatste voorstelling in het bomvolle (2.000 stoelen) Empire Theatre. Milan snelt naar binnen om zijn oranje overall aan te trekken voor het begin van de eerste akte. Wij nemen afscheid van Leon en nemen onze plaats in het theater in.
Niet lang daarna gaat het licht uit en klinkt dat vertrouwde geluid. “Hello everybody and welcome to Billy Elliot!” En even later zien we een lange man met paardenstaart in het midden van het podium staan.
